به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ نشست علمی «سند ملی خواندن و سمن‌ها» در چهارمین روز نمایشگاه کتاب، در غرفه اصلی نهاد با حضور گلنسا گلینی مقدم، استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه علامه طباطبائی و بهنوش بساک کاظمی نویسنده و پژوهشگر به دبیری منصور کوهی رستمی عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد. 

گلینی در این نشست سند ملی خواندن را گامی به سمت جلو دانست و گفت: با این حال این سند مقداری جای نقد دارد. نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در این سند دیده نشده است و نگاهی به جامعه مدنی در آن مشاهده نمی‌شود.

وی درباره سازمان‌های مردم نهاد توضیح داد: این‌ها سازمان‌های غیر دولتی، مستقل و غیرانتفاعی هستند. البته نظارت‌هایی روی آن‌ها وجود دارد. میزان آگاهی عمومی درباره سازمان‌های مردم نهاد کشور بسیار پایین است‌. یعنی مردم اطلاع ندارند ساختارهای مردم نهاد جزو ساختار دموکراتیک کشور هستند. در کشورهای دموکراتیک ساختارهای مدنی در همه زمینه‌ها بسیار قدرتمند و تأثیرگذارند.

او وضعیت خواندن در ایران را بحرانی دانست و شرح داد: هر چقدر هم در فضای مجازی پیش می‌رویم، میزات خواندن کم‌تر می‌شود. وضعیت خواندن ما قبل از انقلاب خیلی خوب نبوده و بعد انقلاب هم کارهای زیادی انجام نشده یا اگر کاری انجام شده، تأثیر زیادی بر جامعه نگذاشته است. از طرف دیگر اطلاع‌رسانی درباره سند ملی مطالعه اتفاق نیفتاده. مسئله‌محور نیست‌. نقش‌ها خیلی مشخص نیست.

گلینی اضافه کرد: این سند از نهادهای مختلف اسم برده و وظایفی برایشان تعیین کرده؛ اما هدف کمی و کیفی مشخصی را برایشان تعیین نکرده. هدف باید قابل دستیابی، عینی و کمی باشد. از طرف دیگر مسئله ترویج هم هست. ارتباطات کافی بین سازمان‌ها و نهادها وجود ندارد و کار کردنشان جزیره‌ای است. این سند ۲۱ سازمان و نهاد را مورد خطاب قرار داده و برایشان وظیفه تعیین کرده.

سمن‌ها در بعضی زمینه‌ها از نهادهای دولتی قوی‌تر هستند

در ادامه این نشست بساک شرح داد: سند ملی خواندن اردیبهشت سال گذشته تنظیم و اطلاع‌رسانی شد. متاأسفانه هیچ‌نقشی برای سازمان‌های مردم نهاد در آن اشاره نشده؛ این در حالی است که سازمان‌های مردم نهاد هم سازمان‌های حقوقی هستند. باید عنوان این سازمان‌ها به طور روشن در این سند اشاره می‌شد.

این قصه‌گو ادامه داد: در این سند به ۵ حوزه اشاره شده که یکی از آن‌ها عمومی‌سازی خواندن است. یعنی خواندن را از کتابخانه‌ها، آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری و ... بیاوریم به کف خیابان، مترو، روستاها، خانواده‌ها و .... دسترسی آسان نسبت به کتاب و آموزش و پژوهش باید اتفاق بیفتد.

او اظهار داشت: انجمن‌ها در ۳ حوزه می‌توانند کار کنند؛ بهزیستی، ارشاد و وزارت کشور.  مهم‌ترین نقطه عطف دستگاه‌های اجرایی و مردم، سازمان‌های مردم‌نهاد هستند. این‌ها پل ارتباطی بین مردم و نهاد هستند. نادیده گرفتن این سازمان‌های مردم نهاد یعنی ما این پل را ندیدیم. باید در سند ملی خواندن بازنگری کنیم و عنوان سمن‌های مردم‌نهاد را در آن بگنجانیم.

بساک تأکید کرد: در حوزه کتاب و کتابخوانی در سراسر کشور انجیوهای مختلف داریم که می‌توانند الگویی توانمند و اثربخش بین مردم و منابع دولتی باشند. انجیوها خود و زمانشان را وقف مردم می‌کنند؛ چرا که پول و سرمایه را خودشان یا خیرین می‌آورند و به آن نیازی ندارند.

این داستان‌نویس افزود: اجرای برنامه‌های محلی هم می‌تواند برای اجرای این سند ارزشمند باشد؛ برای مثال کتابخانه‌های سیار شهری و روستایی که تعداد محدودی دارند و مکان‌هایی که می‌روند محدود است؛ اما در انجیوها می‌توانیم کل استان‌ها، روستاها و مناطق آسیب‌پذیر را پوشش دهیم. نهاد دولتی امکان اینکه این کار را انجام دهد ندارد.

او با بیان اینکه مهم‌ترین کاری که ما در تنهایی خود انجام می‌دهیم و اثربخشی آن را در جامعه می‌بینیم، کتاب خواندن است، شرح داد: نقطه قوت دیگر انجیوها نوآوری در روش‌های ترویج است. نهادهای دولتی به دلیل استقرار در یک مکان شیوه‌های اجرای ثابتی دارند؛ اما سمن‌ها به دلیل تنوع محل اجرا، روش‌های مختلفی برای ترویج دارند.