به گزارش پایگاه اطلاعرسانی نهاد کتابخانههای عمومی کشور، بهروز رسولی؛ عضو هیئت داوران ارزیابی طرحهای پژوهشی منتخب نهاد کتابخانههای عمومی کشور، با اشاره به اهداف فراخوان پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی در هفته پژوهش ۱۴۰۳، گفت: هدف این فراخوان، پاسخگویی به نیازهای پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی کشور، برای بهبود خدمات کتابخانهها است. تحلیل رفتار کاربران، مدیریت مجموعه و گزینش منابع کتابخانهها، مدیریت دانش کارکنان و نیازسنجی آموزش کتابداران و کارکنان نهاد کتابخانههای عمومی، محورهای اصلی این فراخوان بودند.
وی با بیان اینکه این پژوهشها به کتابخانهها کمک میکنند تا با شناخت دقیقتر نیازهای مراجعان، خدمات هدفمندتر و مؤثرتری ارائه دهند، ادامه داد: نتایج این پژوهشها میتوانند به تصمیمگیری مبتنی بر داده منجر شوند. برای مثال، با بررسی الگوهای رفتار کاربران، کتابخانهها میتوانند مجموعههای خود را بهروز کرده یا برنامههای ترویجی را متناسب با سلیقه مخاطبان طراحی کنند. این فراخوان پژوهشی، به ارتقای جایگاه کتابخانههای عمومی بهعنوان مراکز فرهنگی و آموزشی کمک میکند. با استفاده از یافتههای پژوهشها، کتابخانهها میتوانند نقش خود را در کاهش شکاف دیجیتالی، توانمندسازی جامعه و ترویج مطالعه تقویت کنند. این اقدامات، نهتنها رضایت کاربران را افزایش میدهد، بلکه به سیاستگذاران و مدیران نهاد نیز در تخصیص بهینهتر منابع، یاری میرساند.
استادیار پژوهشکده جامعه و اطلاعاتِ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، درباره میزان استقبال از این فراخوان در سطح دانشگاهی و مراکز پژوهشی و پژوهشگران، بیان کرد: فراخوان پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی با استقبال قابلتوجهی از سوی دانشگاهها، مراکز پژوهشی و پژوهشگران مواجه شد. در مجموع، ۳۹ پیشنهاده پژوهشی از سوی ۲۲ مؤسسه علمی شامل دانشگاهها، پژوهشگاهها و شرکتهای دانشبنیان ارسال شد که نشاندهنده اهمیت موضوع و مشارکت گسترده محققان است. این تعداد طرح پژوهشی، گویای تنوع موضوعی و تخصصی طرحهای ارائهشده و علاقهمندی جامعه دانشگاهی به پژوهش در حوزه کتابخانههای عمومی است.
رسولی با اشاره به کیفیت طرحهای ارائهشده، گفت: تعداد پیشنهادههای دریافتی و رقابت فشرده برای راهیابی به مراحل نهایی، نشاندهنده اهمیت موضوع کتابخانههای عمومی در پژوهشهای کاربردی است. حضور شرکتهای دانشبنیان در کنار دانشگاهها و پژوهشگاهها نیز بیانگر گرایش به پژوهشهای عملیاتی و فناورانه در این حوزه است. این رویداد میتواند زمینهساز همکاریهای پژوهشی پایدارتر بین نهادهای اجرایی و مراکز علمی باشد. در مجموع، سطح کیفی پیشنهادههای ارائهشده را قابلقبول ارزیابی میکنم. پیشنهادههای رسیده، طیفی از طرحهای باکیفیت تا متوسط را شامل میشدند که این تنوع، نشاندهنده میزان توجه متفاوت جامعه دانشگاهی به حوزه کتابخانههای عمومی است. حدود ۳۰ درصد از پیشنهادهها از کیفیت بسیار بالایی برخوردار بودند که حاکی از دقتنظر و تخصص کافی در تدوین پروپوزالها بود. این طرحها از ساختار علمی منسجم، روششناسی دقیق و نوآوری محتوایی برخوردار بودند.
وی تأکید کرد: در مجموع میتوان گفت کیفیت پیشنهادهها، نشاندهنده ظرفیت خوب پژوهشی در این حوزه است، اگرچه هنوز جای پیشرفت وجود دارد. پیشنهادههای برتر معمولا توسط تیمهایی ارائه شده بودند که ترکیب مناسبی از تخصص آکادمیک و چندرشتهای و تجربه عملی داشتند. این امر نشان میدهد که بهترین نتایج زمانی حاصل میشود که همکاری نزدیکی بین دانشگاهها و نهادهای اجرایی مانند کتابخانههای عمومی وجود داشته باشد.
استادیار پژوهشکده جامعه و اطلاعاتِ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، درباره مشارکت افراد براساس جایگاه علمی و تجربی نیز توضیح داد: از نظر مشارکت افراد، ترکیب جالبی از استادان دانشگاه، پژوهشگران جوان و متخصصان حوزه کتابداری و دیگر زمینههای علمی مشاهده شد. نکته قابلتوجه، حضور پررنگ اعضای هیأتعلمی دانشگاههای معتبر در میان شرکتکنندگان بود. این امر، نشاندهنده اهمیت موضوع از دیدگاه صاحبنظران دانشگاهی است. از منظر تجربی، حدود نیمی از اعضای تیمهای پژوهشی، دارای سابقه همکاری مستقیم با کتابخانههای عمومی بودند که این امر به طرحهای آنها وجهه عملیاتی بیشتری بخشیده بود. پیشنهادههای این گروه، عموما از شناخت بهتری از مسائل واقعی کتابخانهها برخوردار بودند و راهکارهای کاربردیتری ارائه میدادند. با اینحال، برخی پیشنهادهها اگرچه از پشتوانه علمی قوی برخوردار بودند، اما کمتر به ملاحظات اجرایی و محدودیتهای عملی توجه کرده بودند.
رسولی در تشریح شاخصهای اصلی مدنظر هیئتداوران برای داوری نهایی طرحها، گفت: در فرایند داوری نهایی پیشنهادههای پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی، چهار شاخص اصلی مورد توجه قرار گرفت. نخستین و مهمترین معیار، انطباق طرح با اولویتهای پژوهشی نهاد بود که شامل بررسی میزان پاسخگویی طرح به نیازهای فوری کتابخانهها و ارتباط آن با محورهای اعلامشده در فراخوان میشد. این امر تضمین میکرد که پژوهشهای انتخابشده، مستقیما به حل مسائل عملی کتابخانهها کمک کنند. نوآوری و اصالت پژوهش، دومین شاخص کلیدی بود. داوران به دنبال طرحهایی بودند که ایدههای جدید و خلاقانهای برای چالشهای موجود ارائه میدادند. این معیار شامل بررسی تمایز طرح از پژوهشهای پیشین و ارزش افزوده علمی-عملی آن میشد تا از تکراری نبودن موضوعات و کاربردی بودن نتایج اطمینان حاصل شود.
وی ادامه داد: سومین معیار، روششناسی علمی و قابلیت اجرا بود که بر مناسب بودن روشهای تحقیق، واقعبینی طرح از نظر زمان و هزینه و امکان پیادهسازی نتایج در کتابخانههای عمومی تمرکز داشت. این شاخص اطمینان میداد که پیشنهادههای انتخابشده، نهتنها از پشتوانه علمی قوی برخوردارند، بلکه در عمل نیز قابلاجرا خواهند بود. در نهایت، تأثیرگذاری و توانمندی تیم پژوهشی، مورد ارزیابی قرار گرفت. داوران میزان بهبود خدمات کتابخانهها، قابلیت تعمیمپذیری یافتهها و مزایای سازمانی طرح را بررسی کردند. همچنین، تخصص و سوابق اعضای تیم پژوهشی، بهعنوان عاملی کلیدی در تضمین کیفیت اجرای پژوهش در نظر گرفته شد. این معیارها، در مجموع منجر به انتخاب طرحهایی شد که بیشترین تأثیر را بر ارتقای کتابخانههای عمومی داشته باشند. پس از داوری اولیه، ۱۳ طرح به مرحله نهایی راه یافتند که نشاندهنده کیفیت بالای برخی از پیشنهادهها و همچنین سختگیری در فرایند گزینش بود. در ادامه، پژوهشگران در یک جلسه دفاعیه علمی به تشریح اهداف، روشهای اجرا و دستاوردهای مورد انتظار طرحهای خود پرداختند. این مرحله، امکان ارزیابی دقیقتر قابلیت اجرا، نوآوری و تأثیرگذاری هر پژوهش را فراهم کرد. در نهایت، پس از بررسیهای نهایی، چهار طرح برگزیده انتخاب شدند که قرار است با حمایت نهاد کتابخانههای عمومی به مرحله اجرا برسند.
استادیار پژوهشکده جامعه و اطلاعاتِ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، با اشاره به شاخصهای مدنظر برای انتخاب داوران، بیان کرد: داوران این فراخوان پژوهشی با دقت و براساس معیارهای مشخصی انتخاب شدند. در مرحله اول، تخصص علمی و پژوهشی آنها مورد بررسی قرار گرفت. این معیار تضمین میکرد که داوران از دانش و صلاحیت کافی برای ارزیابی محتوای علمی طرحها برخوردار باشند. علاوه بر این، سابقه مشارکت در پژوهشهای میدانی مرتبط با کتابخانههای عمومی نیز بهعنوان یک شاخص مهم در نظر گرفته شد. افزون بر این، تجربه اجرایی داوران مدنظر قرار گرفت. افرادی که سابقه کار در کتابخانههای عمومی یا مراکز اطلاعرسانی را داشتند یا به نوعی با این مراکز همکاری کرده بودند، به دلیل آشنایی با چالشهای عملی این حوزه، در اولویت انتخاب بودند. تجربه همکاری در طرحهای توسعهای نیز بهعنوان یک امتیاز مهم محسوب میشد. این ترکیب از تخصص علمی و تجربه عملی باعث میشد که داوران بتوانند طرحها را از جنبههای نظری و کاربردی بهطور همزمان ارزیابی کنند.
رسولی در پایان گفت: سوابق داوری و تعهد حرفهای داوران بررسی شد. افرادی که پیشینه داوری طرحهای پژوهشی داشتند، به دلیل آشنایی با فرایندهای ارزیابی، انتخاب شدند. همچنین، التزام به اخلاق پژوهشی، توانایی ارزیابی بیطرفانه و پایبندی به صداقت علمی، از دیگر معیارهای کلیدی بودند. علاوه بر تخصص موضوعی، ترکیب داوران نیز بهگونهای طراحی شد که هر طرح از زوایای مختلف بررسی شود. برای هر پیشنهاده، حداقل دو داور با پیشینه علمی-پژوهشی و یک داور با تجربه اجرایی و مدیریتی در کتابخانههای عمومی انتخاب شدند. این ترکیب باعث میشد که طرحها هم از نظر اصالت علمی و هم از نظر قابلیت اجرا در محیط واقعی کتابخانهها، سنجیده شوند. به این ترتیب، اطمینان حاصل میشد که پژوهشهای برگزیده، علاوه بر پایه نظری قوی، کاربردی و عملیاتی نیز باشند. در نهایت، این داوران با پیشینه علمی ـ پژوهشی بودند که به پیشنهادهها امتیاز میدادند.
همزمان با هفته پژوهش سال ۱۴۰۳، با هدف شناسایی و پاسخ به نیازهای پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی کشور، فراخوانی منتشر شد و بر همین اساس، ۳۹ طرح از سوی ۲۲ دانشگاه، پژوهشگاه و شرکت دانشبنیان دریافت شد که پس از داوری اولیه، ۱۳ طرح به مرحله نهایی راه یافتند. در جلسه نهایی ارزیابی طرحهای پژوهشی منتخب نهاد کتابخانههای عمومی کشور، با حضور اعضای هیئت داوران و ارائهدهندگان طرحها، چهار طرح بهعنوان برگزیده نهایی معرفی شدند.
ارسال نظر