به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ محفل ادبی «در مشرق مهربانی؛ نگاهی به شعر و داستان رضوی در ادبیات معاصر فارسی»، عصر امروز ۱۹ اردیبهشت‌ماه، با حضور زهیر توکلی؛ شاعر و نویسنده، مصطفی خرامان؛ نویسنده و قربان ولیئی؛ شاعر در غرفه اصلی نهاد در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

ولیئی در ابتدای این نشست، با تأکید بر اینکه در پیشینه ادبیات فارسی شعر ستایشی کم داریم، بیان کرد: به یکی از عارفان، حاج اسماعیل دولابی، گفته بودند: «شما چرا در فرمایشاتی که برای جماعت دارید، روی نماز تأکید نمی‌کنید؟». ایشان پاسخ داد: «چون نماز مقدس‌تر از آن است که درباره آن سخن بگویم.» تولید انبوه درباره بسیاری از ساحت‌های معنوی و دینی، نتیجه عکس می‌دهد.

این شاعر ادامه داد: می‌گویند شعر طولانی یک دروغ است. این را می‌شود به تولید انبوه خیلی از شاعرها تعمیم داد. تولید انبوه یک محتوا آن هم با تفاوت‌های بسیار اندک، حساسیت مخاطب را از بین می‌برد. این شکلی بیمارگونه است و باید دنبال علت‌هایش گشت. چگونه ممکن است کسی دغدغه دینی داشته باشد، اما در کتابش یک شعر مناجاتی نداشته باشد، اما به‌جایش چهل شعر مناسبتی برای اولیاء و ائمه داشته باشد.

وی همچنین گفت: به اعتقاد خیلی از فیلسوفان، دین یک تجربه است و مجموعه‌ای از باورها و اعتقادات نیست. شعر در هر حوزه و هر موضوعی باید مستند به یک تجربه باشد. یک اتفاقی باید در روان فرد افتاده باشد، تا شاعر آن را روایت کند. شعر عرفانی، گزارش یا روایت تجربه عرفانی است.

ولیئی تأکید کرد: اگر داستان یا شعر ما توان ایجاد تحول در دیگری را از دست داده و به ورطه تکرار افتاده، برای این است که محصول یک تجربه باطنی نیست، بلکه تقلید است. تقلید در محتوا، تقلید در زبان و ...

این شاعر افزود: از یک جایی به بعد، غزل قابلیت انتقال مفاهیم و معانی را ندارد. کارکرد اصلی غزل، انتقال عاطفه است. اما در مثنوی می‌توانیم حرف بزنیم. وقتی می‌خواهیم یک صحبت‌هایی بگوییم و حرف بزنیم، غزل قالب مناسبی نیست و حرف‌ها گفته نمی‌شود.

وی با بیان اینکه شاعرهایی مثل سنایی، مولوی، عطار و... تجربه‌شان مقدم است بر شاعر بودنشان، گفت: مولوی تا ۳۸ سالگی حتی یک بیت شعر هم نگفته و بعد از روبه‌رویی با شمس شعر گفته است. شعرهایش مبتنی بر تجربه‌های عرفانی او بوده است. تعداد این شاعران در جهان زیاد نیست. مابقی مقلد هستند.

در ادامه این نشست، مصطفی خرامان درباره ادبیات دینی، توضیح داد: ادبیات دینی بسیار کارکرد دارد و نوشتن آن کار بسیار سختی است.

این نویسنده افزود: زمانی بنده برای یک برنامه رادیویی دینی ـ مذهبی نیم‌ساعته که دو روز در هفته پخش می‌شد، مطلب می‌نوشتم. متناسب با ایام، مطالب مختلف می‌نوشتم. مثلا اگر ایام ولادت امام رضا (علیه‌السلام) بود، در قالب داستان یا نمایش رادیویی مطالبی تهیه می‌کردم. برای این کار واقعا منابعی وجود نداشت. فراوانی منابع به‌صورتی که امروز هست، نبود.

این نویسنده تأکید کرد: کتاب «داستان راستان» مرحوم شهید مطهری، شاهکار آن دوران بود و من برای امام حسین (علیه‌السلام) درحال تحقیق بودم. حدود شش یا هفت کتاب خریدم و مشغول مطالعه شدم. اولین کتاب را مطالعه کردم و موضوعاتی هم برداشت کردم و بعد سراغ کتاب دوم رفتم و دیدم کاملا مطابق با کتاب اول است، کتاب سوم را مطالعه کردم و دیدم مقدار کمی تفاوت وجود دارد، ولی تقریبا شبیه به کتاب اول است. در بعضی موارد، کتاب اول غلط‌هایی نوشته بود که حتی کتاب‌های بعدی موارد غلط را هم کپی‌برداری کرده بودند. پس اگر قرار است درخصوص زندگی ائمه کار کنید، کار بسیار سختی در پیش است.