به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در سال‌های اخیر ارائه خدمات کتابخانه‌ای به اعضای ناشنوای کتابخانه‌های عمومی در استان فارس روند روبه رشدی گرفته و امروز به واسطه طرح‌ها و ویژه برنامه‌های درنظر گرفته شده برای ناشنوایان، بیش از ۳۰۰ تن از ناشنوایان استان فارس عضو کتابخانه های عمومی هستند.

میثم جوانبخت، رئیس اداره امور کتابخانه ها و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی فارس و مبدع برخی طرح‌های کتابخوانی برای ناشنوایان، با اشاره به تدارک ویژه برنامه‌هایی مختلف برای بیش از ۳۰۰ تن از ناشنوایان عضو کتابخانه های عمومی استان فارس، گفت: خوشبختانه در سال‌های اخیر تمهیدات خوبی به منظور آشنایی جامعه ناشنوایان و کم شنوایان با خدمات ویژه کتابخانه های عمومی برای این عزیزان به اجرا درآمده است که از آن جمله می‌توان به معرفی این برنامه‌ها در مدارس استثنایی و همچنین برقراری ارتباط با انجمن ناشنوایان، انجمن خانواده ناشنوایان، کانون ناشنوایان، مرکز فرانک و مدارس و مهدکودک های استثنایی اشاره کرد.

اهمیت کتاب و کتابخوانی برای ناشنوایان

جوانبخت درباره اهمیت و ضروت کتاب و کتابخوانی برای ناشنوایان نیز گفت: کتاب و کتابخوانی برای همه امری ضروری، اما برای ناشنوایان واجب است. به این دلیل که این عزیزان اغلب اطلاعات خود را از طریق حس بینایی و به صورت بصری دریافت می‌کنند، یکی از مهم‌ترین ابزاری که می‌تواند به گسترش دایره لغات آنها کمک کند، ابزار کتاب و کتابخوانی است. چرا که افزایش دایره لغات باعث افزایش اعتماد به نفس و برقراری ارتباط با جامعه می‌شود و افزایش اعتماد به نفس نیز باعث بیرون آمدن آنها از انزوا خواهد شد.

در سال ۹۶ در جریان سفر ریاست جمهوری به استان فارس، ۱۰ کتابخانه عمومی در شیراز افتتاح شد که یکی از این کتابخانه‌ها به نام کتابخانه عمومی محمد بهمن بیگی، با بخشی ویژه ناشنوایان به افتتاح رسید. این اتفاق زمینه‌ای فراهم کرد تا بتوانم طرح‌های مورد نظرم را مطرح به سمت تحقق دغدغه‌هایم حرکت کنم. در ادامه این روند جلسه‌ای میان ۳۰ نفر از معلمان مدارس استثنایی و ۳۰ نفر از کتابداران کتابخانه‌های عمومی شیراز برگزار شد تا بتوانیم مقدمات لازم برای رائه خدمات ویژه ناشنوایان را در تمام کتابخانه‌های عمومی شیراز ایجاد کنیم.

هدفگذاری برای گسترش دایره واژگانی ناشنوایان

رئیس اداره امور کتابخانه ها و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس ادامه داد: در ادامه علاوه بر اجرای برنامه های مستمر کتابخانه عمومی «محمد بهمن بیگی» شیراز در حوزه ناشنوایان، ویژه برنامه هایی نیز به صورت مقطعی و برنامه‌ای در کتابخانه های عمومی «میرزانصیر جهرمی» شهر جهرم، «محمد رسول الله(ص)» شهر خرامه، «زنده یاد محمدحسن رجبی» نی ریز، «حسینیه اعظم» شهر لار، «محقق العلمای» شهر استهبان و «امام هادی (ع)» شهر کوار نیز به اجرا درآمد.

وی درباره گروه‌هایی که شامل دریافت خدمات ناشنوایان در کتابخانه‌های عمومی می‌شوند توضیح داد: در واقع تمام افراد ناشنوا شامل بزرگسالان ناشنوا و کودکان ناشنوا اعم از کودکان کاشت حلزون و همچنین کودکانی که روش کاشت حلزون بر روی آنها جواب نداده و مجبور به استفاده از زبان اشاره هستند، مخاطب برنامه‌ها و خدمات بخش ناشنوایان در کتابخانه‌های عمومی هستند و که نیاز مبرمی به گسترش دایره واژگان خود دارند ...

رنگ‌آمیزی و سنجش دایره واژگان ناشنوایان

میثم جوانبخت در ادامه به معرفی طرح‌های ارائه شده و به اجرا درآمده خود در کتابخانه‌های استان فارس پرداخت و گفت: طرح «قصه‌گویی مبتنی بر گفت‌وگو» یکی از طرح‌هایی است که در حال حاضر در کتابخانه محمد بهمن بیگی  و بخش کودک کتابخانه‌های میرزانصیر جهرمی و محمد رسول الله(ص) شهر خرامه در حال اجراست. این طرح نوعی قصه‌گویی برای کودکان ناشنوا است که در جریان آن دایره واژگان یک کودک یا نوجوان ناشنوا سنجیده و سپس قصه‌ها مبتنی بر این سنجش انتخاب می‌شوند. در این طرح طی قصه‌گویی در فواصلی مناسب از کودک ناشنوا بازخورد گرفته می‌شود تا بدانیم که کودک چقدر از قصه را متوجه شده و این قصه چقدر در گسترش دایره واژگان او تأثیر داشته است.

رئیس اداره امور کتابخانه ها و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی فارس تصریح کرد: در حقیقت اگر خدمات کتابخانه‌ای و کتابخوانی ما به سمتی برود که منجر به گسترش دایره واژگان مخاطب چه افراد ناشنوا و چه افراد شنوا شود، ما به هدف رسیده‌ایم.

وی ادامه داد: طرح دیگری که برای ناشنوایان ارائه دادم طرح «آموزش واژگان جدید از طریق نقاشی به کودکان ناشنوا» است که طی آن با پرهیز از روش‌های آموزشی قدیمی، کودکان و نوجوانان ناشنوا از طریق جذابیت‌های نقاشی و رنگ‌آمیزی با مفاهیم و واژگان جدید آشنا می‌شوند. به عنوان مثال برای معرفی طاووس، طرحی از این پرنده در اخیار کودک یا نوجوان ناشنوا قرار داده می‌شود تا آن را رنگ‌آمیزی کند و در حین رنگ‌آمیزی ویژگی‌های طاووس را به او آموزش می‌دهیم. این طرح در حال حاضر در کتابخانه عمومی محمد بهمن بیگی در حال اجرا است.

ساخت کاردستی و مشاعره موضوعی برای ناشنوایان

میثم جوانبخت در ادامه به معرفی طرح «کاردستی و تبدیل کاردستی‌ها به شخصیت‌های قصه» پرداخت و گفت: در این طرح یک حیوان به عنوان موضوع محوری برای درست کردن کاردستی انتخاب می‌شود و به کودکان و نوجوانان ناشنوا کمک می‌شود تا با کاغذها و مواد بازیافتی مانند سی‌دی‌ها و سایر مواد، آن حیوان را درست کنند. در ادامه مربی و کتابداران به قصه‌گویی برای این کودکان بر اساس کاردستی‌های تولید شده می پردازند. به این ترتیب شناخت مفاهیم و معرفی حیوانات و سایر اشیاء به شکلی بهتر و لذتبخش آموزش داده می‌شود.

این فعال فرهنگی افزود: طرح دیگری که ارائه کردم طرح «مشاعره موضوعی برای بزرگسالان ناشنوا» است. کودکان ناشنوایی که بدون آموزش‌های ویژه رشد کرده‌اند و به سنین بزرگسالی رسیده‌اند، دایره واژگانی محدودی دارند که این موضوع باعث انزوای آنها از جامعه می‌شود. از آنجا که نمی‌توان همان آموزش‌های کودکان مانند نقاشی را برای گسترش دایره واژگان آنها بکار برد، طرح «مشاعره موضوعی برای بزرگسالان ناشنوا» را ارائه کردم.

وی ادامه داد: در این طرح در جمع بزرگسالان ناشنوا یک موضوع مانند «مشاغل» درنظر گرفته می‌شودو از یک نفر می‌خواهیم که بر اساس یکی از حروف الفبا نام یک شغل را بگوید و نفر بعدی با حرف آخر این شغل، شغل دیگری را بگوید و این مشاعره مشاغل به همین صورت ادامه پیدا می‌کند. در حین این طرح نام مشاغل گفته شده نیز روی تخته وایت برد نوشته می‌شود تا ناشنوایان عزیز با شکل کلمه و نحوه نگارش این مشاغل نیز ارتباط چشمی داشته باشند و با مشاغل جدید که تا به حال نشنیده‌اند بهتر آشنا شوند. این طرح نیز در حال حاضر در کتابخانه حسینیه اعظم شهر لار در حال اجرا است.

خریداری ۳۵۰ عنوان کتاب برای خدمات‌دهی به نابینایان

رئیس اداره امور کتابخانه ها و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی فارس به اجرای طرح «کارگاه داستان‌نویسی برای ناشنوایان» نیز اشاره کرد و گفت: این طرح نیز از دیگر طرح‌های در دست اجرا است که طی آن پنج نفر از اعضای ناشنوا با تدریس سرکار خانم الهام مزارعی و سرکار خانم فاطمه فروتن از نویسندگان حوزه کودک در استان فارس و همچنین همکاری خانم‌ها مهناز زارع مذهبیه و شیما صبوری زاده به عنوان مترجمان زبان اشاره، آموزش‌های لازم در زمینه نویسندگی را می‌گذرانند. برخی از این اعضای ناشنوا نیز موفق به انتشار کتاب شده‌اند که توانستیم آثار این عزیزان را خریداری کنیم.

جوانبخت اضافه کرد: تاکنون ۳۵۰ عنوان کتاب با موضوع هایی همچون روان شناسی ناشنوایان، داستان هایی درباره ناشنوایان، زبان اشاره، دانشنامه ناشنوایان، افراد تاثیرگذار در حوزه ناشنوایان یا کتاب های تالیفی افراد ناشنوا برای کتابخانه عمومی محمدبهمن بیگی خریداری و تهیه  شده است. همچنین حدود ۱۰۰ کتاب ویژه ناشنوایان در قالب «کتاب های مناسب سازی شده چند رسانه ای»، «کتاب به زبان اشاره»، «فرهنگ ها و دایره المعارف های تصویری» و «کتاب ویدیویی به زبان اشاره» برای اعضای ناشنوا در استان تهیه شده است.

وی درباره اقدامات صورت گرفته در حوزه جشنواره کتابخوانی رضوی برای ناشنوایان گفت: برای اینکه امکانی برای شرکت ناشنوایان عزیز در جشنواره کتابخوانی رضوی ایجاد کنم، اقدام به ترجمه یکی از داستان‌های کتاب «هشت قصه از امام جواد(ع)» کردم که خوشبختانه با استقبال اعضای ناشنوا در کتابخانه‌های عمومی استان نیز قرار گرفته است.

شکل‌گیری علاقه به فعالیت در حوزه ناشنوایان

این فعال فرهنگی در حوزه ناشنوایان در باره شکل‌گیری علاقه‌اش به حوزه ناشنوایان گفت: پس از فراغت از تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد رشته کتابداری از دانشگاه شیراز در سال ۱۳۸۹، در کتابخانه آستان مقدس حضرت شاه‌چراغ(ع) مشغول به کار شدم و در سال ۱۳۹۱ بر اساس اعلام نیاز نهاد به عنوان کارشناس امور کتابخانه‌ها در اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان فارس به خدمت ادامه دادم.

وی افزود: یکی از دغدغه‌های همیشگی من از گذشته تا کنون موضوع ابعاد و کیفیت ارائه خدمات کتابخانه‌ای به همه اقشار در جامعه بوده است. این موضوع باعث شده یکی از کارهای مستمر و همیشگی، رصد کردن وبسایت‌های خارجی و داخلی برای کسب اطلاعات از جدیدترین خدمات کتابخانه‌ای بوده است.

وی درباره شکل‌گیری علاقه خود به فعالیت در حوزه ناشنوایان گفت: سال‌ها پیش وقتی یک شب در حال وبگردی با موضوع کتابخانه‌های عمومی بودم، به مطلبی درباره ارائه خدمات کتابخانه‌ای به ناشنوایان در یکی از کتابخانه‌های عمومی کشور فرانسه برخوردم. از همانجا بود که این سوال برایم پیش آمد که خدمات جامعه ناشنوایان چگونه خدماتی است و اساسا چه تفاوت‌هایی با خدمات با سایر اقشار جامعه دارد. بر این اساس این اتفاق به تحقیقاتم در حوزه خدمات کتابخانه‌ای جهت خاصی داد.

رئیس اداره امور کتابخانه ها و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی فارس درباره برنامه‌های آینده خود در کتابخانه‌های عمومی استان فارس نیز گفت: با توجه به اینکه ناشنوایان استعداد فوق‌العاده‌ای درفعالیت‌های هنری و بصری دارند، درنظر داریم کلاس‌های خط تحریر را برای آنها برگزار کنیم. همچنین آموزش زبان اشاره و آموزش استفاده از کامپیوتر نیز از دیگر برنامه‌های در دست اجرای  ما در کتابخانه‌های استان خواهد بود.

وی همچنین به تقدیر از افراد و گروه‌هایی که در مسیر اجرای این طرح‌ها نقش موثری داشتند، پرداخت و گفت: باید از همکاری مترجمین زبان اشاره در آموزش و پرورش استان تشکر کنم. چرا که من از ابتدا با زبان اشاره آشنا نبودم و اگر کمک این عزیزان نبود، این طرح‌ها به توفیق نمی‌رسید. همچنین از خانم دکتر گیتا موللی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تشکر می‌کنم که کارهای ما را از لحاظ علمی و دانشی رصد می‌کنند و نقش مهمی در بهبود کیفیت خدمات به ناشنوایان داشته‌اند. در نهایت از همکاران کتابدار کتابخانه‌های عمومی استان و حمایت‌های اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان فارس برای در اختیار قراردادن فضا و امکانات لازم کمال تشکر را دارم.