«هیرو یاهو» یکی از هزاران کتابداری است که عاشقانه و پر تلاش در کتابخانههای عمومی کشور مشغول به فعالیت هستند. ۱۴ سال است که کتابدار است و در کتابخانه مجتمع فرهنگی هنری مهاباد مشغول به خدمترسانی است. وقتی از نخستین رشتههای پیوندش با کتاب و کتابخانه میپرسم، به روزهای دور کودکیاش باز میگردد: «با اینکه از بچگی به کتاب و کتابخانه علاقه داشتم اما فکرش را نمیکردم روزی برسد که در کتابخانه محله دوران کودکیام مشغول به کار شوم. حتی روزی که در دانشگاه پذیرفته شدم و با اشتیاق و قاطعیت رشته کتابداری را برای ادامه تحصیل انتخاب کردم هم در باورم نبود قرار است به زودی مهمان همیشگی کتابخانه پر خاطره محلهام باشم. حالا سالها از آن روزها که به عنوان یک عضو به کتابخانه میرفتم گذشته و من در کسوتِ یک کتابدار، دلبستهتر از همیشه به عزیزترین کتابخانه زندگیام، ساعات روز و عمرم را عاشقانه صرف کتاب و کتابخوانی میکنم.»
خانم یاهو که دانشآموخته مقطع کارشناسی ارشد رشته علمسنجی است، با بهرهگرفتن از دانش تخصصیاش یکی از فعالان اثرگذار در بیشتر برنامههای کتابخانه مجتمع فرهنگی مهاباد در کنار سایر همکاران پر تلاشش است. برگزاری نشستهای کتابخوان، کلاسهای قصهگویی، جمعخوانی، و نقاشی در کنار معرفی کتابهای مناسب به اعضای کودک و نوجوانِ کتابخانه بخش عمدهای از فعالیتهای روزانه او در کتابخانه محسوب میشود. با این همه تمرکز و علاقه فراوان او به یکی از برنامههای ویژه کتابخانه، فعالیت او را نسبت به سایر همکارانش متمایز کرده است.
یکی از دورههایی که نهاد از سال ۱۳۹۵ برای کتابداران مناطق مختلف کشور برگزار میکند، کارگاههای «آموزش فلسفه برای کودکان(فبک)» است. خانم یاهو نیز یکی از کتابدارانی است که تجربه حضور در این کارگاهها را داشته است: «بلافاصله پس از شرکت در این کارگاه و در بازگشت مجدد به کتابخانه، تصمیم گرفتیم که سلسله کارگاههای فلسفه برای کودک(فبک) را در کتابخانه راهاندازی کنیم. با اینکه آموزش و پرورش نیز کلاسهای مشابهای با عنوان «تفکر و زندگی» برپا کرده بود اما شوق و هیجان برگزاری جلساتی با این موضوع برای کودکان و نوجوانان، در کنار برنامههای ثابتِ کتابخانه، باعث شد تا به فاصله کوتاهی از حضور در این دورهها، میزبان شمار قابل توجهی از اعضاء در این کارگاهها باشم.»
وقتی نام کودک و نوجوان با حوزهای همچون فلسفه کنار یکدیگر قرار میگیرد کنجکاویها نیز بیشتر میشود. اینکه دقیقاً چه بحثهایی در این جلسات ارائه میشود و چه روندی در آن جاری است؛ در چنین احوالاتی روایت یک کتابدار حاضر در این نشستها، میتواند پاسخگوی برخی از سؤالات در این خصوص باشد: «در کلاسهای فبک ما به جای هرگونه آموزش و دخالت در مباحث، سعی میکنیم تا با هدایت بحث توسط خودِ حاضرین، روی تفکر خلاق بچهها کار کنیم. با استفاده از کتابها، پوسترهای از پیش تهیه شده و طرح سؤالات مختلف آنها را در مسیر بحث، گفتگو و پاسخ به پرسشها قرار میدهیم و بچهها را در موضوعاتی مثل زیبایی، دوست داشتن، هستی و ... اصطلاحاً وادار به فلسفیدن میکنیم.»
در کنار تمام جذابیتهای کارگاههای فبک، لحظات جالب و غافلگیرکننده نیز فراوان یافت میشود. یاهو در مورد تجارت جالبتوجه این کارگاههای خاص در کتابخانه میگوید: «تماشای کودکان و نوجوانانی که با علاقه فراوان و شور و حرارات بسیار در این کارگاه مشغول بحث و صبحت میشوند در نوع خود جذاب است، اما شنیدن برخی نظرات از زبان آنها گاهی ما را نیز دچار تعجب و حیرت میکند. باور کنید برخی از نظرات آنها آنقدر پاک و بیغل و غش است که گاهی با خود میگوییم اگر تمام انسانها اینچنین نظری در مورد مسائل مختلف داشتند دنیا گلستان میشد. مسیر گفتگوها و حرفها در این کارگاهها همیشه متفاوت است بطوریکه شاید اغراق نباشد اگر بگوییم بحثهای هر جلسه با جلسه بعدی متفاوت است. در خلال همین بحثها و گفتگوها نیز کودکان دریافتهای ماندگار و مهمی را فرا خواهند گرفت.»
با اینکه کتابداران در این کارگاه بیش از آنکه درصدد آموزش باشند نقش «هدایت کننده» در بحثها را بر عهده دارند اما این باعث نمیشود که پیش از برگزاری هر جلسه مراتب ویژهای را طی نکنند: «یکی از پیشزمینههایی که قبل از برگزاری هر جلسه نیاز به برنامهریزی در خصوص آن داریم، بحث و تبادل نظر میان همکاران است؛ اینکه اشکالات و فراز و فرودهای جلسات قبل را به اتفاق بررسی کنیم و برای بهبود کیفیت جلساتِ بعدی چارهاندیشی کنیم. در واقع تدوین استراتژی برای هر جلسه یکی از مهمترین پیشدرآمدهای این کارگاهها محسوب میشود.»
کارگاههای «فلسفه برای کودکان» یکی از برنامههای ثابت کتابخانههای عمومی برای گروه سنی کودک است. تقریباً بیشتر کتابخانهها به جمع برگزارکنندگان این سلسله جلسات کاربردی پیوستهاند و از سوی دیگر خانوادهها و مربیانِ مدارس نیز از این برنامه استقبال کردهاند. با این حال گاهی اوقات خلاف این روال نیز به چشم میخورد: «یادم میآید در یکی از جلسات «فبک» وقتی در خلال بحث در مورد یک موضوع به واژه «دروغ مصلحتی» رسیدیم، معلمِ دانشآموزانِ حاضر در این جلسه بدون توجه به توصیههای ابتدایی ما، دائماً وارد بحث بچهها میشد و تلاش میکرد مسیر بحثها را آنگونه که خودش میپندارد پیش ببرد. هر قدر او به شمار ورودش در بحث میافزود، شادابی و انگیزه بچهها برای ادامه بحث کمتر میشد. وقتی بعد از اتمام کلاس دو عنوان کتاب مرتبط با موضوع «فلسفه برای کودکان» به او دادیم، در مراجعات بعدی او نیز همراه با ما به جای ورود به بحثها، سعی میکرد با هدایت صحیح آنها را همراهی کند.»
فعال بودن و انگیرههای خانم یاهو به عنوان کتابدار کتابخانه مجتمع فرهنگی هنری مهاباد تنها به مشاوره اعضاء در امانتِ کتاب و برگزاری کارگاههای فبک محدود نمیشود. این کتابدار با تجربه مدتهاست دلسوزانه و به صورت داوطلبانه، کتاب را به خارج از مرزهای کتابخانه محل خدمتش نیز رسانده است. توضیحات بیشتر را از بان خودش میخوانیم: «یکی دیگر از فعالیتهای ما در کتابخانه، حضور در برخی از مناطق روستاییِ شهرستان است که فاقد کتابخانه هستند. ایده این اقدام وقتی در ذهن ما پدید آمد که یک روز دانشآموزان دو مدرسه روستایی به همراه معلمشان برای بازدید به کتابخانه ما آمدند. بعد از آشنایی با فعالیتهای کتابخانه همگی به عضویت کتابخانه درآمدند. با این حال دور بودن محل زندگی آنها با کتابخانه باعث میشد علیرغم اشتیاق فراوانشان نتوانند به کتابخانه بیایند. بعد از مدتی تصمیم گرفتیم خودمان آستینها را بالا بزنیم و هر هفته با بستهای از کتاب به روستای آنها برویم. برای این کار نیز یک چرخدستی تهیه کردیم و بعد از قرار دادن چرخ و کتابها در ماشین رهسپار مدارس آنها شدیم. اشتیاق بچههای این مناطق بهقدری بود که اگر هفتهای به دلیل مشغله بالا و نبود فرصت به نزد آنها نمیرفتیم از طریق مدرسههایشان با ما تماس میگرفتند و جویای نزدیکترین زمان آمدنمان میشدند.»
برخی از حرفهها و مشاغل جدای از آنکه نیاز به تخصص، دانش و تجربه دارند، متکی به ملزوماتی دیگر نیز هستند؛ کتابداری یکی از همین حرفههاست. یک کتابدار مادامیکه عاشق کتاب، کتابخوانی، کتابخانه و خدمترسانی به مردم نباشد هرگز نمیتواند یک مشاور امین، یک راهنمای تمام عیار و در یک کلام یک کتابدار توانمند باشد. با تمام این اوصاف شرح مهمترین ویژگیهای مورد نیاز برای هر کتابدار از زبان یک کتابدارِ فعال نیز خالی از لطف نیست: «به نظر من آنچه برای یک کتابدار حائز اهمیت و حتی در مرتبهای به مراتب بالاتر از دانش کتابداری قرار میگیرد اخلاق است؛ به تعبیری، اخلاق اصلیترین ویژگی برای یک کتابدار موفق است. کتابدار باید یک لبخند همیشگی بر لبانش داشته باشد تا بتواند اثرگذاری مثبت و پر جاذبهای برای اعضاء و مراجعین به کتابخانه داشته باشد. در کنار این خصیصه مهم، مطالعه نیز یکی دیگر از واجبات حرفه کتابداری است؛ عدم مطالعه و یا کاهش ساعات کتاب خواندن از سوی یک کتابدار باعث خواهد شد که او در ادامه روند کاریاش به نوعی کم بیاورد. چهآنکه از قدیم نیز گفتهاند برای یک الگوی خوب بودن باید خودمان بهترین باشیم.»
امروز و در سرتاسر ایران، از نزدیکترین تا دورترین استانها و از شمال تا جنوب و از شرق تا غربِ کشور، کتابخانههای عمومی با پرتوافشانی علم و اندیشه همهروزه پذیرای تمامی علاقهمندان کتاب و کتابخوانی در ردههای مختلف سنی هستند. استقبال و مراجعه به این مراکز فرهنگی هر قدر که باشد، حضور و فعالیت کتابدارانی مثل خانم هیرو یاهو، نویده دهنده قلب طپنده کتابخانهها و آمادگی بالای آنها در پذیرایی و راهنمایی در مسیر اندیشهورزی و کسب علم است؛ همانها که همیشه با لبخندی مهربان پذیرایِ علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی هستند.
ارسال نظر