به گزارش ادارهکل روابط عمومی و امور بینالملل نهاد کتابخانههای عمومی کشور، در بوتکمپ «طراحی خدمت برای نوجوانان»، حدود ۱۰۰ کتابدار از سراسر کشور به مدت یک هفته گردهم آمدند تا با بهرهگیری از رویکردهای روز علمی، از آموزشهای صرفا نظری فاصله گرفته و به سمت طراحی عملی خدمت حرکت کنند. تجربه نشان داده است که بسیاری از دورههای ضمن خدمت، به دلیل تکرار محتوا و فاصله با واقعیت میدان، اثربخشی محدودی دارند؛ اما این بوتکمپ به دلیل طراحی صحیح فرآیند آموزشی و پیوند آموزش با نیاز واقعی جامعه، توانست بازخوردهای مثبتی از سوی فراگیران دریافت کند.
آنچه این دوره را متمایز میسازد، توجه همزمان به نیاز جامعه، نقش کتابدار و علم روز است. کتابخانه عمومی امروز دیگر صرفا محل امانت کتاب نیست، بلکه یک «دانشگاه اجتماعی» و «خانه دوم نوجوانان» بهشمار میرود. در شرایطی که خانوادهها و جامعهشناسان از فاصلهگرفتن نوجوانان از برخی ارزشها و هنجارهای اجتماعی ابراز نگرانی میکنند، کتابخانه میتواند نقشی مؤثر در تربیت فرهنگی و اجتماعی ایفا کند؛ مشروط بر آنکه خدمات آن متناسب با زیستبوم فرهنگی هر منطقه طراحی شود.
کشوری با وسعت، تنوع قومی، زبانی و فرهنگی ایران، نمیتواند با نسخههای یکسان فرهنگی اداره شود. طراحی خدمت بومیمحور، به این معنا که کتابدار براساس شناخت دقیق از جامعه پیرامونی کتابخانه خود اقدام به طراحی خدمات کند، ضرورتی اجتنابناپذیر است. بوتکمپ مشهد دقیقا بر همین نقطه تمرکز داشت و تلاش کرد کتابداران را از مجریان صرف دستورالعملها، به طراحان آگاه خدمات فرهنگی تبدیل کند.
از سوی دیگر، این رویداد را باید در چارچوب مدیریت مبتنی بر علم تحلیل کرد. استفاده از نظریههای روز علمی، توجه به آموزشهای نوین همچون آشنایی با هوش مصنوعی برای کارشناسان و برنامهریزی برای تعمیم آن به کتابداران، نشان میدهد که نهاد کتابخانههای عمومی در مسیر بهروزرسانی دانش سازمانی گام برداشته است. حضور مدیران دانشگاهی و آشنا به دانش تخصصی حوزه کتابخانه، زمینهساز انتخابهای آگاهانهتر و تصمیمگیریهای مبتنی بر شواهد شده است.
یکی دیگر از نشانههای این تغییر رویکرد، احیای نظام تشویق و دیدهشدن تلاشهای حرفهای کتابداران است. تقدیر از همکارانی که در حوزه پژوهش، تألیف کتاب یا طراحی خدمت موفق عمل کردهاند، پیامی روشن به بدنه سازمان منتقل میکند: «کار علمی و خلاقانه دیده میشود و پاداش دارد.» چنین پیامی، یکی از برگهای برنده هر سیستم سازمانی پویاست.
اهمیت دادن به کارشناسان ستادی بهعنوان بازوان اجرایی سیاستهای کلان در استانها و شکلگیری نوعی ادب سازمانی در سطوح مدیریتی ـ مبتنی بر گفتوگو، احترام و پرهیز از نگاه بالا به پایین ـ از دیگر مؤلفههایی است که مدیریت جدید نهاد کتابخانههای عمومی را از گذشته متمایز میکند.
در مجموع، بوتکمپ طراحی خدمت در مشهد را میتوان فراتر از یک رویداد آموزشی دانست؛ این برنامه نمادی از تغییری تدریجی اما معنادار در نگاه به کتابدار، کتابخانه و مدیریت فرهنگی است. تغییری که اگر تداوم یابد، میتواند کتابخانههای عمومی را به کنشگران مؤثر اجتماعی و فرهنگی در تراز نیازهای امروز جامعه تبدیل کند.
«سمیرا اسدی؛ کارشناس مسئول برنامهریزی، آمار و پژوهش ادارهکل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی»
ارسال نظر